1. Галоўная
3. Асоба ахоўныя прыродныя тэрыторыі

Асоба ахоўныя прыродныя тэрыторыі

Пачатак планамернага фарміравання сістэмы асабліва ахоўных прыродных тэрыторый (далей – ААПТ) у Беларусі адносіцца да 1983 года, калі пастановай Савета Міністраў БССР ад 17 лютага 1983 г. № 54 зацверджана першая схема рацыянальнага размяшчэння ахоўных прыродных тэрыторый па Беларусі19. На пачатак распрацоўкі гэтай схемы на тэрыторыі рэспублікі знаходзілася 58 асабліва ахоўных прыродных тэрыторый агульнай плошчай 884532 га, што складала каля 4,3% тэрыторыі дзяржавы.
Далейшае развіццё сістэмы ААПТ пачалося пасля прыняцця пастановы Кабінета Міністраў Рэспублікі Беларусь ад 13 сакавіка 1995 г. № 132 “Аб зацвярджэнні Схемы рацыянальнага размяшчэння асабліва ахоўных прыродных тэрыторый Рэспублікі Беларусь”. На 1.01.1995 г. на тэрыторыі Віцебскай вобласці плошча ААПТ складала 175,2 тыс. га або 4,4 % плошчы вобласці.
Цяпер мерапрыемствы па аптымізацыі ААПТ рэспубліканскага значэння праводзяцца ў адпаведнасці з Нацыянальнай стратэгіяй развіцця сістэмы асабліва ахоўных прыродных тэрыторый да 1 студзеня 2030 г. і Схемай рацыянальнага размяшчэння асабліва ахоўных прыродных тэрыторый рэспубліканскага значэння да 1 студзеня 2025 г., зацверджаных пастановай ад 2.07.2014 № 649 «Аб развіцці сістэмы асабліва ахоўных прыродных тэрыторый», а для ААПТ мясцовага значэння ў адпаведнасці са Схемай рацыянальнага размяшчэння асабліва ахоўных прыродных тэрыторый мясцовага значэння Віцебскай вобласці на 2014 – 2023 гады, зацверджанай рашэннем18. 2013 № 309.
На 01.01.2024 у сетку ААПТ па Віцебскай вобласці ўваходзяць: “Бярэзінскі біясферны запаведнік”, 2 нацыянальныя паркі – “Браслаўскія азёры” і “Нарачанскі” (часткова), 25 заказнікаў рэспубліканскага значэння, 86 помнікаў рэспубліканскага значэння, 67 заказнікаў мясцовага значэння. Плошча ААПТ складае 410,3 тыс. га або 10,2% ад плошчы вобласці.
Віцебскім аблвыканкамам прынята рашэнне ад 1 снежня 2015 г. № 749 “Аб аб’яўленні біясфернага рэзервата “Асвейскі – Чырвоны Бор” – першага біясфернага рэзервата ў рэспубліцы.
Бярэзінскі біясферны запаведнік утвораны 30 студзеня 1925 г. і з’яўляецца самай першай афіцыйна зарэгістраванай асабліва ахоўнай прыроднай тэрыторыяй вобласці. Мае статус біясфернага рэзервата ЮНЕСКА, узнагароджаны еўрапейскім дыпломам Савета Еўропы для асабліва ахоўных прыродных тэрыторый.
8 асабліва ахоўных прыродных тэрыторый (Бярэзінскі біясферны запаведнік, заказнікі рэспубліканскага значэння «Асвейскі», «Ельня», «Казьянскі», «Сервеч», «Дражбітка-Свіна» і заказнікі мясцовага значэння «Вілейты» і «Галубіцкая пушча») уключаны водна-балотных угоддзяў міжнароднага значэння (рамсарскія ўгоддзі). З 12 асабліва ахоўных прыродных тэрыторый Рэспублікі Беларусь, вызначаных для ўключэння ў “Ізумрудную сетку Еўропы”, 5 знаходзяцца на тэрыторыі Віцебскай вобласці (Бярэзінскі біясферны запаведнік, нацыянальныя паркі “Браслаўскія азёры”, “Нарачанскі”, заказнікі “Ельня”, “Асвейскі”).
Самымі буйнымі заказнікамі з’яўляюцца: “Чырвоны Бор” (Верхнядзвінскі і Расонскі раёны), плошчай 35023,3 га, “Казьянскі” (Полацкі і Шумілінскі раёны), плошчай 26060 га, “Асвейскі” (Верхнядзвінскі раён), плошчай 3 38 га, “Ельня” (Міёрскі раён), плошчай 25301 га.
Па плошчы возера Асвейскае (4795 га) займае другое месца ў Беларусі. Большасць глыбакаводных азёр знаходзіцца на тэрыторыі Віцебскай вобласці. Самае глыбокае возера ў Беларусі (53,6 м) – возера Доўгае (Глыбоцкі раён). У заказніках “Рычы” (Браслаўскі раён) і “Гінькава” (Глыбоцкі раён) глыбіня азёр складае 51,9 м і 43,3 м адпаведна.

Для кіравання асабліва ахоўнымі прыроднымі тэрыторыямі створаны сем дзяржаўных прыродаахоўных устаноў:

Рэжым аховы і выкарыстання ААПТ. Вытрымкі з Закона Рэспублікі Беларусь ад 15 лістапада 2018 года № 150-З “Аб асабліва ахоўных прыродных тэрыторыях”

Помнікі прыроды на тэрыторыі Віцебскай вобласці

Асоба ахоўныя прыродныя тэрыторыі Віцебскай вобласці

Інтэрактыўная карта асабліва ахоўных прыродных тэрыторый