Сусветны дзень водных рэсурсаў

Дзень 22 сакавіка Генеральнай Асамблеяй ААН у 1993 годзе афіцыйна абвешчаны Сусветным днём водных рэсурсаў. У адпаведнасці з рэкамендацыямі Канферэнцыі ААН па ахове навакольнага асяроддзя і развіццю гэты дзень пачалі адзначаць з 1993 года штогод.

Вада – адзін з прыродных рэсурсаў, якім важна рацыянальна распараджацца. Водныя рэсурсы маюць вялікае значэнне ва ўсіх сферах эканамічнага, сацыяльнага і чалавечага развіцця. Кропля вады валодае сілай, кропля вады неабходная ўсім. На сённяшні дзень больш за 663 мільёнаў чалавек не маюць крыніц пітной вады паблізу месцаў пражывання.

Асноўная задача свята – павысіць дасведчанасць грамадскасці аб важнасці праблем водных рэсурсаў і неабходнасці іх рацыянальнага выкарыстання, а таксама падштурхнуць урады, арганізацыі, суполкі і кожнага ва ўсім свеце прадпрымаць актыўныя меры для захавання і аднаўлення водных рэсурсаў.

Кожны год мерапрыемствы, якія праводзяцца ў рамках Дня, прысвечаны пэўнай тэме. Тэма Сусветнага дня водных рэсурсаў 2019 года – ”Ці не пакідаючы нікога ў баку“ (Leaving no one behind).

У 2015 годзе ААН прынята ”Парадак дня ў галіне ўстойлівага развіцця да 2030 года“, у адпаведнасці з якой былі вызначаны Мэты Ўстойлівага Развіцця (МУР), задачы і індыкатары (усяго 17 мэтаў).

Мэта ўстойлівага развіцця № 6 (МУР 6) ”Забеспячэнне наяўнасці і рацыянальнага выкарыстання водных рэсурсаў і санітарыі для ўсіх“ заклікае да 2030 года забяспечыць раўнапраўны доступ да бяспечнай пітной вады і комплекснае кіраванне воднымі рэсурсамі на аснове прынцыпаў устойлівага развіцця. Іншымі словамі – ставіць перад намі задачу не пакінуць нікога ў баку. Важна памятаць, што Цур 6 непарыўна звязана з пытаннямі здароўя, харчовай бяспекі і змены клімату, а таксама ўстойлівасці да стыхійных бедстваў і кіравання экасістэмамі.

МУР 6 цалкам адпавядае мэте Воднай стратэгіі па забеспячэнню воднай бяспекі Беларусі. Адпаведна задачы і іх індыкатары для Мэты 6 з’яўляюцца таксама задачамі і паказчыкамі Воднай стратэгіі.

Галоўнай стратэгічнай мэтай з’яўляецца дасягненне доўгатэрміновай воднай бяспекі краіны для яе цяперашняга і будучых пакаленняў.

Для рэалізацыі гэтай мэты неабходна рашэнне шэрагу доўгатэрміновых прыярытэтных задач, якія ахопліваюць асобныя напрамкі па ахове і выкарыстанні водных рэсурсаў.

Пад воднай бяспекай маецца на ўвазе:

– надзейнае водазабеспячэнне насельніцтва вадой нарматыўнай якасці і бяспечнае адвядзенне сцёкавых вод (уключаючы паверхневыя сцёкавыя воды), пры забеспячэнні фінансавай даступнасці паслуг водазабеспячэння і водаадвядзення;

– надзейнае водазабеспячэнне галін эканомікі ў патрэбных аб’ёмах і бяспечнае адвядзенне вытворчых сцёкавых вод пры забеспячэнні іх нарматыўнай ачысткі;

– абароненасць жыцця і маёмасці насельніцтва і галін эканомікі ад негатыўнага ўздзеяння вод;

– забеспячэнне добрага экалагічнага стану водных аб’ектаў.

Віцебская вобласць у адрозненне ад іншых абласцей рэспублікі з’яўляецца найбольш забяспечанай воднымі рэсурсамі. Воднарэсурсны патэнцыял Віцебшчыны прадстаўлены вялікімі запасамі падземных і паверхневых вод. Рэсурсы падземных вод складаюць 3,36 км³/год. На тэрыторыі вобласці працякаюць дзве вялікія трансгранічныя ракі – Заходняя Дзвіна і Днепр, каля 600 сярэдніх і малых рэк агульнай працягласцю 9036,8 км, рэсурсы якіх у сярэднім складаюць 19,1 км³ у год.

Вылучае нашу вобласць і наяўнасць вялікай колькасці азёр, іх тут каля 2 тысяч, з агульнай плошчай больш за 900 км² і аб’ёмам вады 3243 млн.м³. Самымі буйнымі азёрамі вобласці з’яўляюцца – воз.Освейскае плошчай 52,6 км² (другое месца ў рэспубліцы пасля воз.Нарач), воз.Лукомскае – 36,6 км², воз.Дрывяты – 36,1 км², воз. Няшчэрда – 24,6 км² і інш. У Браслаўскім і Ўшацкім раёнах вялікая колькасць розных па велічыні і глыбіні азёр утварае разгалінаваныя азёрныя сістэмы. Браслаўская азёрная сістэма ўключае 31 возера, Ушацкая – 60 азёр.

Водныя рэсурсы выкарыстоўваюцца для гаспадарча-пітнога і вытворчага водазабеспячэння, гідраэнергетыкі, рэкрэацыі, рыбна-сажалкавай гаспадаркі, арашэння.

Па дадзеных дзяржаўнага воднага кадастру адабранне паверхневых вод і здабыча падземных вод у 2017 годзе склалі 168,445 млн.м³, у тым ліку з паверхневых водных аб’ектаў – 77,07 млн.м³, з падземных вод – 91,375 млн.м³.

Варта адзначыць устойлівую тэндэнцыю да зніжэння аб’ёму здабычы (адабрання) вод для выкарыстання, захоўваецца тэндэнцыя па скарачэнні страт і няўлічаных выдаткаў вады пітной якасці.

Нягледзячы на станоўчую дынаміку, неабходна працягваць развіццё рацыянальнага выкарыстання вод за кошт укаранення прагрэсіўных энерга- і рэсурсазберагальных тэхналагічных працэсаў, якія забяспечваюць пераход на мала- і бязводныя тэхналогіі вытворчасці, рамонту і замены зношаных сетак у сістэмах водаправодна-каналізацыйнай гаспадаркі і інш.

Адначасова неабходна прыняцце мер, накіраваных на прадухіленне забруджвання падземных вод і паляпшэнне іх якасці. Рашэнне магчыма за кошт своечасовага выканання работ па ліквідацыйнаму тампанажу невыкарыстоўваемых водазаборных свідравін, замене маральна і фізічна зношаных палёў фільтрацыі на сучасныя ачышчальныя збудаванні, правільнай эксплуатацыі сельскагаспадарчых аб’ектаў і інш.

Адна з асноўных задач у галіне водакарыстання – захаванне рэк і азёр Віцебскай вобласці, паляпшэнне экалагічнага стану паверхневых водных аб’ектаў.

Зніжэнне антрапагеннай нагрузкі магчыма за кошт скарачэння аб’ёму скіду недастаткова ачышчаных сцёкавых вод у паверхневыя водныя аб’екты. Для гэтага ў вобласці рэалізуюцца мерапрыемствы па будаўніцтве ачышчальных збудаванняў, рэканструкцыі і рамонту існуючых сістэм водаадвядзення і ачысткі сцёкавых вод. У 2018 годзе праведзены водаахоўныя мерапрыемствы на камунальных ачышчальных збудаваннях гг.Браслава, Віцебска, Лепеля, на ачышчальных збудаваннях ААТ “Глыбоцкі малочнакансервавы камбінат”; Філіяла “Наваполацкая ТЭЦ” РУП “Віцебскэнерга”; завода “Палімір” ААТ “Нафтан” і інш.).

У 2018 годзе пабудаваны новыя ачышчальныя збудаванні ТАА ”Вітконпрадукт“ ў Шумілінскім раёне, уведзены ў эксплуатацыю ачышчальныя збудаванні вытворчых сцёкавых вод і збудаванні па ачыстцы паверхневага сцёку УВП ”Віцебскі футравы камбінат“, збудаванні па ачыстцы паверхневага сцёку установы ”Глыбоцкі вопытны лясгас“, праведзены пуска – наладачныя працы на ачышчальных збудаваннях г.Глыбокае.

У рамках рэалізацыі мерапрыемстваў па развіццю Аршанскага раёна выконваюцца работы па будаўніцтву калектара ад ачышчальных збудаванняў г.п.Балбасава на ачышчальныя збудаванні г.Орша. Распрацоўваецца праект па перакідцы сцёкавых вод ад ачышчальных збудаванняў г.п. Копысь на ачышчальныя збудаванні г.Орша.

У выніку аб’ём недастаткова ачышчаных сцёкавых вод у 2018 годзе склаў 70 тыс.м³, што на 360 тыс.м³ менш у параўнанні з 2017 годам.

Ацэнка якасці паверхневых і падземных вод ажыццяўляецца па назіраннях ў рамках Нацыянальнай сістэмы маніторынгу навакольнага асяроддзя, у тым ліку лакальнага маніторынгу, які праводзіцца як самакантроль сіламі прыродакарыстальнікаў.

У рамках супрацоўніцтва з Расійскай Федэрацыяй у галіне аховы і рацыянальнага выкарыстання трансгранічных водных аб’ектаў праводзяцца работы па ацэнцы якасці паверхневых вод трансгранічных вадацёкаў басейна ракі Заходняя Дзвіна, якія паступаюць з тэрыторыі Расійскай Федэрацыі.

У выніку праведзеных мерапрыемстваў на сённяшні дзень па дадзеных маніторынгу навакольнага асяроддзя экалагічны стан паверхневых водных аб’ектаў басейнаў рэк Заходняя Дзвіна і Днепр у цэлым ацэньваецца як дастаткова шчаснае, якасць вод застаецца стабільным з тэндэнцыяй некаторага паляпшэння.

На працягу шэрагу гадоў якасць паверхневых вод на тэрыторыі Віцебскай вобласці на трансгранічных участках рэк на мяжы з Расійскай Федэрацыяй і з Латвійскай Рэспублікай не змяняецца і па гідрахімічнаму статусу характарызуецца як ”выдатны“ і ”добры“.

У далейшым, пастаянныя назіранні, распрацоўка і своечасовая рэалізацыя комплексу розных мерапрыемстваў, эфектыўнае ўзаемадзеянне ўсіх удзельнікаў водных адносін дазволіць дасягнуць станоўчыя вынікі і забяспечыць якасны стан навакольнага асяроддзя.